Reklamacja towarów - rękojmia, czy gwarancja?

Reklamacja towarów - rękojmia, czy gwarancja?

Towary się psują, to rzecz oczywista, właściwie już przywykliśmy do tego na co dzień. Towary się psują, ponieważ są wykonane z kiepskiej jakości materiałów, lub też tak zostały zaprojektowane, aby pożyły tylko przez określony czas. Psują się również z powodu wadliwego korzystania z nich, lecz takie wady towaru co do zasady nie podlegają reklamacji. A jeżeli jesteśmy już przy reklamacji i składamy ją będąc przeświadczonym o braku naszej winy w powstaniu wady, to warto zastanowić się nad wyborem reżimu odpowiedzialności za wadę towaru. Albowiem, w zależności od tego, czy wybierzemy rękojmię, czy gwarancję, przysługują nam odmienne prawa, chociaż cel reklamacji przyświeca ten sam.

Rękojmia czy gwarancja?

Gwarancja i rękojmia - podstawowe różnice

Zarówno gwarancja, jak i rękojmia zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej "k.c."). Przy czym, rękojmia jest uregulowana szeroko i dokładnie, bowiem obejmuje przepisy od art. 556 do art. 576 k.c., a gwarancja zawiera raptem kilka przepisów od art. 577 do art. 581 k.c.


Podstawowa różnica polega na tym, że rękojmi udziela wyłącznie sprzedawca towaru. Rękojmia to odpowiedzialność sprzedawcy bezpośrednio przed kupującym. Natomiast gwarancji może udzielić właściwie każdy: producent, dystrybutor, czy w końcu sprzedawca. Dlatego właśnie często jest tak, że przy reklamacji towaru na gwarancję w sklepie, gdzie został kupiony, sprzedawca odsyła go do producenta, ponieważ to on jest gwarantem. Natomiast sklep, jeżeli nie daje gwarancji, to nie ponosi odpowiedzialności za wady towaru (no chyba, że z tytułu rękojmi).

Ponadto, rękojmia jest ściśle regulowana przepisami Kodeksu cywilnego. W stosunku do konsumentów, sprzedawcy nie mogą właściwie zmieniać praw, jakie konsumentom przyznaje Kodeks cywilny. Rękojmia może być jedynie skrócona do roku w przypadku nabywania ruchomych rzeczy używanych. Natomiast pomiędzy przedsiębiorcami oraz osobami fizycznymi (czyli B2B/C2C) rękojmia może być modyfikowana dowolnie. Zaś gwarancja może być swobodnie kształtowana i nie ma tutaj ograniczeń, a więc to gwarant decyduje o uprawnieniach każdego kupującego. Stąd takie przypadki, że kupujący reklamują towary po pięć razy i nie mogą doprosić się wymiany towaru, o zwrocie pieniędzy w ogóle nie wspominając.

Przeczytaj również Ile trwa rękojmia, a ile gwarancja?

Rękojmia, czyli odpowiedzialność sprzedawcy za wady towaru

Rękojmia przewiduje odpowiedzialność sprzedawcy, jeżeli sprzedana przez niego rzecz ma wadę fizyczną lub wadę prawną. Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. I nie chodzi tutaj wyłącznie o umowę sporządzoną na piśmie, ale również umowę zawartą ustnie. Chodzi o odmienność względem ustalonych przez strony warunków. Przykładowo rzecz sprzedana będzie niezgodna z umową, jeżeli:

1. nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia,
2. nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór,
3. nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia,
4. została wydana kupującemu w stanie niezupełnym.

Z kolei wada prawna występuje, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. Natomiast w razie sprzedaży prawa sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie tego prawa.

Rękojmia to przede wszystkim korzystne dla kupującego uprawnienia, a właściwie roszczenia, które mają za zadanie przywrócić równowagę świadczeniom umowy. A mówiąc wprost - mają naprawić złą sytuację. Kupujący, który reklamuje wadliwy towar może wybrać jedno z czterech przysługujących mu uprawnień:

• złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy - w konsekwencji zwraca wadliwy towar, a sprzedawca jest zobowiązany zwrócić mu cenę,
• złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny - wówczas kupujący powinien wskazać do jakiej wartości obniża cenę, a sprzedawca powinien zwrócić powstałą różnicę,
• żądać usunięcia wady,
• żądać wymiany rzeczy na wolną od wad.

Wyboru roszczenia powinien dokonać kupujący i jest on właściwie wiążący dla sprzedawcy. Jednakże w określonych sytuacjach, sprzedawca może dokonać modyfikacji wyboru kupującego. I tak, jeżeli kupujący składa oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny, to sprzedawca może odmówić, jeżeli niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Jednakże, ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady. Ponadto, jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę.

 

Przeczytaj również Reklamowanie produktów kupionych "na firmę"

 

W sytuacji, gdy kupujący składa żądanie usunięcia wady albo wymiany rzeczy na wolną od wad, sprzedawca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów. Jeżeli kupującym jest przedsiębiorca, sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu obowiązkowi przewyższają cenę rzeczy sprzedanej.

 

Rękojmia za wady rzeczy sprzedanej charakteryzuje się jeszcze tym, że kupujący może żądać naprawienia szkody od sprzedawcy. Kupujący może żądać naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady, choćby szkoda była następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności, a w szczególności może żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów. 

 

Nie przedstawiłem wszystkich cech rękojmi, ponieważ tych jest znacznie więcej i wymagałoby to sporego opracowania, jednak są to najważniejsze elementy, które odróżniają rękojmię od gwarancji. 

 

Reklamacja na gwarancji

Jak już wspominałem wcześniej, warunki gwarancji mogą być modyfikowane przez gwaranta i tak też najczęściej się dzieje. Warunki gwarancji powinny zostać sformułowane w oświadczeniu gwarancyjnym, które w praktyce przybiera postać kartonika dołączanego do towaru. Co ciekawe, oświadczenie gwarancyjne może zostać złożone nawet w reklamie, więc jeżeli producent gwarantuje 3-warstwowy papier toaletowy, a ten ma tylko dwie warstwy, to taki papier podlega reklamacji na gwarancji. Nie sposób jednakże wierzyć wszystkim zapewnieniom, jak na przykład takiemu, że napój gazowany może dodać skrzydeł... Więc do takich oświadczeń należy podchodzić z rezerwą. Dopiero, jeżeli gwarant nie sformułuje takiego oświadczenia gwarancyjnego lub go nie przekaże kupującemu, wówczas zastosowanie mogą mieć przepisy Kodeksu cywilnego, których będzie dotyczyła dalsza część artykułu.

Przeczytaj również Obniżenie ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej 

Obowiązki gwaranta mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług. Przy gwarancji właściwe nie spotyka się zwrotu ceny, gwaranci do skutku starają się rzecz naprawić, ewentualnie wymieniają ją na wolną od wad. Jeżeli nie zastrzeżono innego terminu, termin gwarancji wynosi dwa lata licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. I tutaj istotna kwestia, ponieważ często czytelnicy bloga lub klienci przekazują mi informacje, że przy reklamacji powiedziano im, że gwarancja wygasła, chociaż towar był reklamowany 3 razy, przez co połowę okresu gwarancji spędził w serwisie. Otóż, jeżeli w wykonaniu swoich obowiązków gwarant dostarczył uprawnionemu z gwarancji zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy objętej gwarancją, termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej. Natomiast jeżeli gwarant wymienił część rzeczy, to termin gwarancji biegnie na nowo odpowiednio do części wymienionej (części tej wadliwe rzeczy, a nie części w rozumieniu partii towarów). We wszystkich innych wypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w ciągu którego wskutek wady rzeczy objętej gwarancją uprawniony z gwarancji nie mógł z niej korzystać.

I to by było właściwie na tyle z punktu widzenia Kodeksu cywilnego. Dość znamienne jest, że aby opisać rękojmię potrzebowałem aż 8 akapitów, a żeby opisać gwarancję, tylko 2... Wnioski podsuwam dalej. 

Gwarancja a rękojmia

Naturalnie nasuwa się pytanie, czy z gwarancji i rękojmi można korzystać jednocześnie, lub chociaż naprzemiennie. Otóż, nie można korzystać jednocześnie. Jeżeli kupujący zareklamuje towar na podstawie gwarancji, to nie może w trakcie reklamacji zmienić reżimu na rękojmię. Dopiero, gdy reklamacja na gwarancji okaże się nieskuteczna, to można ponownie zareklamować towar już na rękojmię. Ewentualna zmiana jest możliwa, o ile sprzedawca się na to zgodzi. 

Niemniej, kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Czyli wybór jednego reżimu nie anuluje drugiego reżimu odpowiedzialności. Co natomiast istotne, w razie wykonywania przez kupującego uprawnień z gwarancji bieg terminu do wykonania uprawnień z tytułu rękojmi ulega zawieszeniu z dniem zawiadomienia sprzedawcy o wadzie. Termin ten biegnie dalej od dnia odmowy przez gwaranta wykonania obowiązków wynikających z gwarancji albo bezskutecznego upływu czasu na ich wykonanie.

Przeczytaj jeszcze Gdy klient nie odbiera paczki za pobraniem...

Co lepsze - gwarancja czy rękojmia?

Wybierając reklamację na podstawie gwarancji albo rękojmi, ja zawsze wybieram rękojmię. Moim zdaniem, rękojmia za wady rzeczy sprzedanej jest o wiele lepsza od gwarancji. Wynika to z tego, że jest uregulowana przepisami Kodeksu cywilnego, które precyzyjnie określają prawa i obowiązki sprzedawcy oraz kupującego. Ponadto, odpowiedzialny jest sprzedawca, z którym mamy bezpośredni kontakt. Postanowienia gwarancji często służą interesom gwaranta, a nie kupującego. Natomiast interesem gwaranta najczęściej jest, żeby utrzymać umowę sprzedaży, gdyż w przeciwnym razie musiałby zwracać pieniądze. Owszem, postanowienia gwarancji mogą przewidywać różne udogodnienia, jak na przykład telefon albo samochód zastępczy, rabat na kolejne zakupy, odebranie wadliwego towaru z domu (door-to-door). Jednakże, z mojej praktyki jako kupujący oraz pełnomocnik kupujących wynika, że gwarancja chroni kupujących o wiele słabiej, niż rękojmia.

Jeżeli jesteś kupującym i barujesz się ze sprzedawcą reklamując bezskutecznie wadliwy towar lub jesteś sprzedawcą i nie wiesz, jak radzić sobie z reklamacjami, to skontaktuj się ze mną i przedstaw swój problem - Kontakt do mnie. Postaram się pomóc.