Odszkodowanie za wady rzeczy sprzedanej

Odszkodowanie za wady rzeczy sprzedanej

Kupując towar, który okazuje się wadliwy, ponosimy nie tylko stratę w postaci wydatku na dany towar, ale często również dodatkowe koszty związane z zakupem, czy samym towarem. Oczywistym jest, że takie koszty by nie powstały, gdyby towar nie był wadliwy i nie podlegał reklamacji, dlatego rękojmia za wady rzeczy sprzedanej przyznaje kupującemu uprawnienie do dochodzenia naprawienia szkody, która powstała z powodu wady rzeczy.

Odszkodowanie z tytułu zakupu wadliwego towaru (rękojmia)

Rękojmia za wady rzeczy sprzedanej ma zastosowanie, jeżeli sprzedany towar ma wadę fizyczną (lub prawną, o czym na końcu). Przy czym, sprzedawca odpowiada za te wady, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili. W uproszczeniu – sprzedawca odpowiada za wady, które istniały w chwili wydania towaru lub za wady, które powstały z przyczyn, które tkwiły w towarze przy jego wydawaniu. W ramach rękojmi kupujący, który składa reklamację, może:

1) odstąpić od umowy i żądać zwrotu ceny,
2) żądać obniżenia ceny,
3) żądać usunięcia wady (naprawienia towaru),
4) żądać wymiany towaru na wolny od wad.

Przeczytaj również Gdy klient nie odbiera paczki za pobraniem

 

Odszkodowanie za szkody wyrządzone wadliwym towarem

Jeżeli kupujący zrealizuje któreś z powyższych roszczeń w ramach rękojmi, lecz nie będzie to w pełni satysfakcjonowało jego oczekiwań, bo poniósł dodatkowe koszty związane z zakupem, to może dochodzić od sprzedawcy odszkodowania. Kupujący może żądać naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady, choćby szkoda była następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności. Przykładowo kupujący może żądać:

1) zwrotu kosztów zawarcia umowy,
2) kosztów odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy,
3) dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów.

Przykład:

Jan zakupił poprzez internet metalowy posąg greckiego boga Zeusa do swojego ogrodu. Skorzystał z portalu internetowego, który kojarzy artystów z klientami i pobiera od klientów opłatę za używanie portalu w kwocie 50 zł. Oprócz ceny posągu Jan poniósł koszt transportu w kwocie 300 zł oraz ubezpieczenia na czas transportu w kwocie 100 zł. Ponadto, wybudował cokół pod posąg, co kosztowało go 500 zł. Kiedy posąg dotarł do Jana i okazało się, że jest niezgodny z zawartą umową, bo Zeus nie ma brody i trójzębu. Jan złożył reklamację i odstąpił od umowy. W takim przypadku Jan może żądać zwrotu ceny oraz kwot:

- 50 zł tytułem zwrotu kosztów zawarcia umowy (opłata dla portalu internetowego),

- 400 zł tytułem zwrotu kosztów transportu i ubezpieczenia,

- 500 zł tytułem zwrotu nakładów, z których Jan nie odniesie już korzyści (cokół pod posąg).

Mówiąc ogólnie, rękojmia przyznaje kupującemu możliwość żądania naprawienia szkody w postaci kosztów, które okazały się bezużyteczne wskutek istnienia wady. Nie można jednak rozpędzać się w wymyślaniu szkód, bowiem te są ograniczone do takich szkód, które powstały w związku z wadą rzeczy. Odpowiedzialność odszkodowawcza sprzedawcy nie ma charakteru absolutnego. Poza istnieniem wady kupujący musi udowodnić pozostałe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, a więc także fakt poniesienia szkody oraz związek przyczynowy między wadą a szkodą. Sprzedawca natomiast może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli szkoda jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności*. Co istotne, kupujący nie może wiedzieć o istnieniu wady. Jeżeli zatem, kupujący kupi towar (np. rozbity samochód) wiedząc, że jest wadliwy, to nie może podnosić roszczeń tytułem naprawienia szkody.

Przeczytaj również Reklamowanie produktów kupionych "na firmę"

Odszkodowanie za szkody wyrządzone wadliwym towarem

Powyższe szkody są związane z samym zawarciem umowy i mogą być dochodzone w ramach rękojmi. Poza nimi, sprzedawca może być również odpowiedzialny za inne szkody, które powstały wskutek istnienia wady towaru, a ich zakres może być bardzo szeroki.

Przykład

Michał prowadzi zakład stolarski, do którego zakupił na firmę stołową pilarkę tarczową. Niestety, okazała się ona wadliwa, przez co Michał uszkodził w trakcie wykonywania zlecenia dla klienta stare dębowe drewno. Wartość drewna to 2000 zł. Ponadto, z powodu wady Michał nie mógł przez dwa tygodnie pracować piłą i wykonać złożonych przez klientów zleceń, którzy zrezygnowali z jego usług. Przez to poniósł stratę w wysokości 5000 zł. Michał może dochodzić od sprzedawcy w ramach reklamacji odszkodowania w kwocie łącznej 7000 zł.

Zgodnie z ogólną regułą odpowiedzialności zawartą w przepisie art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik (w tym przypadku sprzedawca) obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zatem, sprzedawca ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe wskutek wad sprzedanych towarów, jeżeli jest winny temu, że sprzedał wadliwy towar – na przykład wiedział, lub powinien był wiedzieć o wadzie, sprzedany towar nie miał wymaganych atestów, źle zamontował sprzęt u kupującego itd. Kupujący, aby móc dochodzić odszkodowania, powinien wykazać winę sprzedawcy, poniesioną przez siebie szkodę oraz związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wadą a winą. Co istotne, skorzystanie z rękojmi za wady, czy nawet jej wygaśnięcie lub wyłącznie nie powodują braku możliwości dochodzenia odpowiedzialności na zasadzie ogólnej. Nawet możliwe jest korzystanie z dwóch uprawnień jednocześnie – rękojmia i odpowiedzialność kontraktowa. 

Przeczytaj również Ile trwa rękojmia a ile gwarancja?

Wada prawna rzeczy a odszkodowanie

Omówione powyżej zasady dochodzenia odszkodowania mają zastosowanie również, jeżeli rzecz ma wadę prawną – na przykład jest własnością osoby trzeciej, a nie sprzedawcy, jest nielegalna pomimo zapewnień sprzedawcy itd. W takim przypadku kupującemu przysługuje zarówno rękojmia za wady prawne, jak i odszkodowanie za na zasadach ogólnych. Kupujący może dochodzić również zwrotu kosztów procesu spowodowanego wadą prawną, np. procesu wytoczonego przez prawowitego właściciela rzeczy. Przepis jedynie nie ma zastosowania w przypadku usunięcia wady (naprawy), gdyż dotyczy to wyłącznie wad fizycznych.

Podsumowując

Z dochodzenia odszkodowania za wady fizyczne oraz wady prawne mogą korzystać zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy, którzy kupują towary „na firmę”. Mogą również korzystać zwykłe osoby, które kupują pomiędzy sobą (np. na portalu OLX, Allegro). Nie ma w tym zakresie ograniczeń, chyba że przedsiębiorcy wyłączą pomiędzy sobą rękojmię za wady w umowie sprzedaży. To jednak nie stoi na przeszkodzie dochodzenia odszkodowania na zasadzie ogólnej (kontraktowej).

Zawsze powtarzam, że korzystanie z rękojmi w przypadku wad towarów jest najbardziej korzystne dla kupujących. Rękojmia przyznaje kupującemu szerokie uprawnienia, które nie wymagają wiele zachodu dla ich realizacji. Jak widać, rękojmia obejmuje nie tylko same wady, ale również pozwala dochodzić naprawienia szkody powstałej wskutek wady rzeczy. A gdyby odszkodowanie okazało się niewystarczające, możliwe jest również skorzystanie z odpowiedzialności kontraktowej, która w pełni pokrywa wyrządzone szkody oraz utracone korzyści. 

Jeżeli potrzebujesz pomocy w związku z reklamacją wadliwego towaru jako kupujący lub sprzedawca - skontaktuj się ze mną i opisz swój problem. Kontakt do mnie.

*Por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 maja 2014 r., sygn. akt V ACa 242/14