Podatki dla artystów - wprowadzenie

Podatki dla artystów - wprowadzenie

Podatki i sztuka to nie są materie, które idą ze sobą w parze. Aczkolwiek, niekiedy obie dziedziny wymagają dużej kreatywności. Niemniej, artyści powinni znać się chociaż trochę na podatkach, ponieważ podatki dotyczą wszystkich, a tym bardziej, jeżeli z tworzenia sztuki czyni się źródło zarobków. Stąd pomysł na artykuł, który w prosty i możliwie przystępny sposób przybliży artystom, jakie podatki dotyczą ich twórczości oraz co się z nimi wiąże. Od razu zastrzegam, że nie uda mi się kompleksowo omówić opodatkowania sztuki w jednym artykule, gdyż świat sztuki jest rozległy a formy sprzedaży sztuki różnorodne i każdy przypadek wymaga indywidualnego podejścia. Dlatego właśnie będzie to jedynie wprowadzenie do podatków, dzięki któremu artysta nabędzie chociaż jakieś rozeznanie w świecie podatków. Omawiane zagadnienia nie dotyczą osób, które handlują sztuką, ale ją tworzą i na niej zarabiają (lub chciałyby zarabiać).

Artystów dotykają zasadniczo następujące podatki:

• podatek dochodowy od osób fizycznych (tzw. PIT)
• podatek od towarów i usług (tzw. VAT)
• podatek od czynności cywilnoprawnych (tzw. PCC)

Przeanalizujemy każdy z nich.

 

Podatki dla artystów

Podatek dochodowy od osób fizycznych dla artysty 

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów - jest to zasada nieograniczonego obowiązku podatkowego. Jest wiele źródeł przychodów, lecz w stosunku do artystów można wyróżnić:

• działalność wykonywaną osobiście,
• pozarolniczą działalność gospodarczą (prowadzenie firmy),
• kapitały pieniężne i prawa majątkowe.

Przeczytaj również Jak sprzedać własny obraz, utwór, czy pierwsze dzieło sztuki - 5 prostych zasad

To co sprawia największy problem na gruncie podatku PIT dla artystów jest zakwalifikowanie swojego źródła przychodów. Zasadniczo, artyści uzyskują przychodu z praw majątkowych (praw autorskich do swoich dzieł). Nie jest to jednak ich jedyna aktywność, bowiem możliwa jest również działalność wykonywana osobiście, jak również pozarolnicza działalność gospodarcza. Wiele zależy od charakteru pracy twórczej i modelu działalności artysty. Między działalnością wykonywaną osobiście a działalnością gospodarczą jest wąska granica, którą można niepostrzeżenie przekroczyć. Natomiast rozróżnienie ma duże znaczenie ze względu na sposób obliczania dochodu oraz możliwość pokrywania strat. Różnica jest znaczna również co do kosztów uzyskania przychodów, które przy działalności wykonywanej osobiście są zryczałtowane, a przy działalności gospodarczej są to koszty faktycznie poniesione w celu uzyskania przychodów. W końcu, działalność wykonywana osobiście nie podlega podatkowi od towarów i usług (VAT), ale o tym później.

Przychody artysty z praw majątkowych

Zgodnie z przepisem art. 18 ustawy o PIT, za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw. Zatem w rozumieniu tego przepisu, przychodem artysty z praw majątkowych będzie każdy przychód, którego bezpośrednim źródłem jest prawo majątkowe. Przychód więc powstaje w przypadku uzyskiwania przez artystę przychodów związanych z prawami autorskimi w związku z wykonywaną działalnością artystyczną. Kiedy więc przykładowo malarz sprzedaje swoje dzieło - obraz, to mamy do zarobione pieniądze (przychód) należy zakwalifikować jako przychód z praw majątkowych. Tak samo będzie, kiedy artysta udziela licencji do korzystania z jego dzieła - np. licencja na wykorzystanie muzyki w reklamie. 

Żeby móc zakwalifikować dany przychód artysty do przychodu z praw majątkowych, muszą zostać spełnione łącznie dwie przesłanki:

1) musi wystąpić przedmiot praw majątkowych w postaci utworu w rozumieniu praw autorskich lub artystyczne wykonanie,

2) osiągnięty przychód musi być bezpośrednio związany z korzystaniem z określonych praw autorskich lub praw pokrewnych albo rozporządzania nimi, stanowić skutek takiego korzystania lub rozporządzenia w postaci odpowiedniego wynagrodzenia autorskiego lub wykonawczego. 

 

Podsumowując, przykładowy malarz, który sprzeda egzemplarz swojego obrazu (bez przenoszenia autorskich praw majątkowych), powinien przychód zaliczyć do przychodów ze źródła określonego w art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. do przychodów z praw majątkowych. Wynika to z tego, że przychód jest związany z korzystaniem z praw autorskich, bowiem prawem artysty jest rozporządzanie jego utworem. To samo dotyczy muzyka, który udzieli licencji do swojego utworu, tutaj następuje przeniesienie autorskich praw majątkowych. Do kosztów uzyskania przychodu z tytułu takiej działalności artysta może zastosować 50% normę procentową. Gdy kupującym obrazy od przykładowego artysty będzie podmiot prowadzący działalność gospodarczą, to na tym podmiocie będzie ciążył obowiązek płatnika, a więc pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy. Mówiąc wprost, artysta nie będzie faktycznie rozliczał podatku. Jeżeli jednak, kupującym obrazy od artysty będzie osoba fizyczna, to artysta osiągnięte przez siebie przychody z tytułu sprzedaży praw majątkowych (pomniejszone o koszty uzyskania przychodów) zobowiązany będzie wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym, które należy złożyć we właściwym urzędzie skarbowym, w terminie do dnia 30 kwietnia następnego roku podatkowego, w którym przychody te zostały osiągnięte.

Działalność wykonywana osobiście a działalność gospodarcza

Jak rozróżnić, czy artysta podlega pod działalność wykonywaną osobiście, czy działalność gospodarczą? Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji podatkowej z dnia 7 lutego 2014 r., znak IBPBII/1/415-998/13/MZ wskazał, że "gdy wykonywanie określonych czynności dokonywane jest w sposób ciągły i zorganizowany, we własnym imieniu, w celu zarobkowym, tzn. z nastawieniem na zysk, wówczas działalność taka może posiadać znamiona pozarolniczej działalności gospodarczej, a uzyskany z tego tytułu przychód może być opodatkowany w ramach źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej. [...] dla uznania określonego pola aktywności gospodarczej za pozarolniczą działalność gospodarczą, koniecznym jest zatem łączne zaistnienie trzech jej cech funkcjonalnych: zarobkowości, zorganizowania i ciągłości. Brak którejkolwiek z nich oznacza, że dana działalność nie może być zakwalifikowana do kategorii działalności gospodarczej". O zarobkowości działalności stanowi cel jej wykonywania. Jeżeli artysta zakłada osiągnięcie w związku z działalnością i w jej efekcie nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami, a więc osiągnięcie dochodu, to znaczy, że został określony cel zarobkowy tej działalności. Zorganizowanie sprowadza się do usystematyzowania swojej działalności, nadania jej pewnych ram, profesjonalizacji. Także do wyboru formy prawnej przedsiębiorczości, przy czym w przypadku artysty będzie to co do zasady indywidualna działalność gospodarcza. Chociaż działalność może być prowadzona również przy użyciu handlowej spółki osobowej, spółki kapitałowej, spółdzielni. Za to ciągłość działalności gospodarczej to mówiąc wprost powtarzające się, regularnie występujące i trwające czynności.

Działając na przykładzie - artysta, który postanowił skomercjalizować swoją sztukę i nanosi ją na koszulki, kubki, plakaty itd., sprzedaje je w sieci, na wystawach, promuje itd., może być traktowany jako przedsiębiorca, a jego przychody zaliczane do pozarolniczej działalności gospodarczej. Mamy bowiem cel zarobkowy, zorganizowany charakter i ciągłość działalności. Podobnie może być w przypadku artysty-wytwórcy, który nie skupia się na artystycznym aspekcie dzieła, ale na jego powtarzalności, stałym wytwarzaniu. 

Za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się między innymi przychody z wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki. Ustawa o PIT nie zawiera definicji artysty, ale można posiłkowo skorzystać z definicji przewidzianej przez art. 8 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W myśl tego przepisu za artystę uważa się osobę wykonującą zarobkowo działalność artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii, a także w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów i kaskaderów. Możliwe jest również stosowanie innych, w tym potocznych wykładni. Co istotne, przychody z działalności osobistej mogą być tak kwalifikowane, o ile nie są przedmiotem prowadzonej przez artystę działalności gospodarczej i w ramach takiej nie są uzyskiwane. Tak więc do przychodów z działalności wykonywanej osobiście można zaliczać głównie występy, pokazy, performance.

Niestety przepisy podatkowe nie zawierają sztywnych regulacji, kiedy artysta podlega jakiemu podatkowi. Natomiast z uwagi na różnorodność działalności artystycznej - nawet jednego artysty - ustalenie sposobu opodatkowania może być trudne. W przypadku, gdy artysta nie wie jak opodatkować swoją działalność, warto zwrócić się z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej dla artysty. Wówczas organ podatkowy wskaże, w jaki sposób artysta powinien rozliczać swoje przychody. Taka interpretacja jest zabezpieczeniem dla artysty. Jeżeli bowiem artysta będzie się stosował do wydanej interpretacji, to skarbówka nie może kwestionować jego rozliczeń (co do prawa, co do kwot może :)).

 

Przeczytaj również Obniżenie ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej

Podatek od towarów i usług dla artysty

Podatek VAT dotyczy artystów, jeżeli prowadzą działalność gospodarczą, a więc działają w charakterze firmy. Nawet jeżeli jej nie zarejestrowali, chociaż powinni byli to zrobić. Z uwagi na to, iż dotyczy on przedsiębiorców, to nie bardzo jest się nad czym rozpisywać, bowiem zazwyczaj przedsiębiorcy już co nieco wiedzą o podatkach i korzystają z usług księgowych, prawników itp. Niemniej, w zakresie podatku VAT artysta powinien odpowiednio ustalić stawkę podatku VAT, ale przede wszystkim ustalić, czy podlega zwolnieniu od VAT, co wiele by ułatwiło. Zgodnie z przepisem art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Zatem, artysta którego sprzedaż prac nie przekroczyła wskazanej kwoty, jest zwolniony z podatku VAT, czyli nie musi go płacić. Niemniej, powinien wypełniać określone obowiązki ewidencyjne, a w tym możliwe nawet, iż będzie musiał posiadać kasę rejestrującą, tzw. kasę fiskalną. Obowiązek posiadania kasy materializuje się u podatników, których obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwotę 20 000 zł. Istnieją niestety pewne wyjątki zarówno od zwolnienia z VAT, jak i zwolnienia z obowiązku kasy rejestrującej, jednakże ich mnogość oraz kazuistyka nie pozwalają na przytoczenie w ramach artykułu. 

Przeczytaj również Jak sprzedawać sztukę poprzez domy aukcyjne

Jeżeli artysta już zostanie objęty podatkiem VAT, to powinien dobrać odpowiednią stawkę podatku. Podstawowa stawka to 23%, ale ustawodawca przewidział preferencyjną stawkę 8% dla dostawy dzieł sztuki dokonywanej przez ich twórcę. Przy czym, nie dotyczy to całej sztuki, lecz wybranych jej rodzajów, a mianowicie:

• obrazy, kolaże i podobne płyty dekoracyjne, rysunki i pastele, wykonane w całości przez artystę, z wyłączeniem planów i rysunków do celów architektonicznych, inżynieryjnych, przemysłowych, komercyjnych, topograficznych lub podobnych, ręcznie zdobionych produktów rzemiosła artystycznego, tkanin malowanych dla scenografii teatralnej, do wystroju pracowni artystycznych lub im podobnych zastosowań (CN 9701), (PKWiU ex 90.03.13.0),
• oryginalne sztychy, druki i litografie, sporządzone w ograniczonej liczbie egzemplarzy, czarno-białe lub kolorowe, złożone z jednego lub kilku arkuszy, w całości wykonane przez artystę, niezależnie od zastosowanego przez niego procesu lub materiału, z wyłączeniem wszelkich procesów mechanicznych lub fotomechanicznych (CN 9702 00 00), (PKWiU ex 90.03.13.0),
• oryginalne rzeźby oraz posągi z dowolnego materiału, pod warunkiem że zostały one wykonane w całości przez artystę; odlewy rzeźby, których liczba jest ograniczona do 8 egzemplarzy, a wykonanie było nadzorowane przez artystę lub jego spadkobierców (CN 9703 00 00), (PKWiU ex 90.03.13.0),
• gobeliny (CN 5805 00 00), (PKWiU ex 13.92.16.0) oraz tkaniny ścienne (CN 6304), (PKWiU ex 13.92.16.0) wykonane ręcznie na podstawie oryginalnych wzorów dostarczonych przez artystę, pod warunkiem że ich liczba jest ograniczona do 8 egzemplarzy,
• fotografie wykonane przez artystę, opublikowane przez niego lub pod jego nadzorem, podpisane i ponumerowane, ograniczone do 30 egzemplarzy we wszystkich rozmiarach oraz oprawach.

CN i PKWiU to kody statystyczne pozwalające na dopasowanie swojego towaru do towaru opisywanego przez ustawę.

Podatek od czynności cywilnoprawnych dla kupujących od artysty

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC) podlegają między innymi umowy sprzedaży rzeczy i praw majątkowych. Przy czym, obowiązek podatkowy ciąży na kupującym, a nie na artyście, ale warto aby ten o tym wiedział i poinformował kupującego, gdyż świadomość prawna w tym względzie nie jest powszechna. Podstawę opodatkowania, a więc kwotę od której liczy się PCC, stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego. Stawka podatku dla rzeczy ruchomych to 2%, a dla praw majątkowych 1%. Jednakże, od podatku zwolniona jest sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł.

Ważna uwaga - jeżeli artysta jest podatnikiem VAT, to wówczas nie ma obowiązku zapłaty PCC.

Przykładowo, jeżeli malarz sprzeda egzemplarz swojego obrazu za 10 000 zł, to kupujący powinien zapłacić z tego tytułu 200 zł podatku. Sprzedaż obrazu poniżej 1 000 zł nie wywołuje konsekwencji podatkowych. 

Przeczytaj również Opodatkowanie VAT sprzedaży na Amazon

Podatki dla artystów w skrócie

Podsumowując powyższe informacje warto zapamiętać, że:

• artyści płacą podatki jak wszyscy,
• również okazjonalne zarobki związane z uprawianą sztuką podlegają podatkowi dochodowemu (PIT),
• jeżeli artysta działa w sposób ciągły, zorganizowany i zarobkowy, to powinien rozważyć założenie działalności gospodarczej,
• artyści mogą być zobowiązani do płacenia VAT, 
• jeżeli artysta nie wie, w jaki sposób się opodatkować, to może wystąpić o interpretację podatkową, w której zostanie mu to wyjaśnione,
  
• kupujący sztukę mogą być zobowiązani do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC),
• artykuł nie jest wyczerpujący, dlatego zapraszam do pytań o podatki.

Jeżeli potrzebujesz pomocy - skontaktuj się ze mną i opisz swój problem, e-mail: p.terpilowski@ptkrp.pl. Więcej o mnie przeczytasz w zakładce Kontakt do mnie. A jeżeli chciałbyś/chciałabyś odwdzięczyć mi się za tworzone treści, to możesz postawić mi wirtualną kawę wchodząc w link KAWA.

 

Co dalej?

• zapisz się na newsletter bloga - https://sprawnie.substack.com/
• obserwuj mnie na Instagramie - https://www.instagram.com/paleta_prawa/ 
• polub mnie na Facebooku - https://www.facebook.com/Sprawnie