Obniżenie ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej

Obniżenie ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej

Kupującemu, który nabył wadliwą rzecz, przysługują uprawnienia wynikające z rękojmi za wady rzeczy sprzedanej*. Jednym z uprawnień jest uprawnienie do złożenia oświadczenia o obniżeniu ceny. Roszczenie kupującego o obniżenie ceny ma na celu jego ochronę w sytuacji, gdy zapłacił on więcej, niż wartość danej rzeczy w dniu zakupu ze względu na tkwiące w rzeczy wady. Warto z niego skorzystać zwłaszcza, kiedy zależy nam na zachowaniu danej rzeczy. Może być natomiast konieczne, kiedy pozostałe roszczenia są niemożliwe do spełnienia, ponieważ rzeczy nie da się naprawić, wymienić na wolną od wad, a zwrot ceny jest niemożliwy z powodu braku wady istotnej.

Reklamacja a obniżenie ceny

Istota roszczenia o obniżenie ceny

Mechanizm obniżenia ceny (lub wynagrodzenia w przypadku umowy o dzieło i umowy o roboty budowlane) przewidziany w art. 560 § 3 Kodeksu cywilnego ma służyć zapewnieniu przywrócenia ekwiwalentności świadczeń stron umowy zachwianej przez to, że rzecz jest wadliwa. Uprawnienie takie jest możliwe oczywiście tylko wtedy, gdy za wadę ponosi odpowiedzialność sprzedawca. Skorzystanie z obniżenia ceny ma prowadzić do wyznaczenia nowej ceny (wynagrodzenia), tak, aby tę ekwiwalentność zapewnić. Skorzystanie z tego uprawnienia nie może natomiast prowadzić do kompensacji szkody, której doznał kupujący. Wyrównaniu szkody służą inne przepisy. 

Przeczytaj również Ile trwa rękojmia, a ile gwarancja?

Jak obliczyć obniżenie ceny?

Przepis art. 560 § 3 Kodeksu cywilnego stanowi, że obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady. Decydująca zatem jest proporcja wartości rzeczy wolnej od wad i wartości rzeczy wadliwej. Kupujący powinien zatem ustalić te dwie wartości, a następnie poprzez zastosowanie tej proporcji do umówionej przez strony ceny odpowiednio ją skorygować. Różnica wartości rzeczy wolnej od wad i rzeczy wadliwej ma znaczenie tylko dla wyliczenia tego stosunku, nie jest natomiast kwotą podlegającą zwrotowi przez sprzedawcę kupującemu. Poza tym, jeżeli rzecz sprzedana była rzeczą nową, to dla wyliczenia tej proporcji istotna jest wartość nowej rzecz bez wad i wartość nowej rzeczy dotkniętej odpowiednimi wadami. Chodzi tu bowiem o obniżenie ceny rzeczy nowej, skoro taka była przedmiotem umowy.

Dodatkowo trzeba zwrócić uwagę, że uprawnienie z rękojmi dotyczące obniżenia ceny odnosi się do ceny rzeczywiście przez strony uzgodnionej. Nie jest to więc "abstrakcyjnie skalkulowana" cena rynkowa. Cena powinna wynikać np. z umowy, lub zapłaty. 

Powyższe ustalenia najlepiej opisać na przykładzie wadliwego samochodu:

1. nowy samochód został zakupiony w salonie za kwotę 150.000 zł (cena z umowy),
2. kupujący po kilku miesiącach używania samochodu stwierdza wadę silnika,
3. wartość używanego samochodu na chwilę stwierdzenia wady to 110.000 zł (wartość rzeczy bez wady),
4. wartość używanego samochodu z wadą to 86.000 zł.

Proporcja wartości samochodu z wadą do samochodu bez wady wynosi 78% (wartość punktu 4 do punktu 3). Zatem, kupujący może żądać obniżenia ceny pierwotnej do 78% jej wartości. W tym przypadku będzie to kwota 117.000 zł - taka powinna być obniżona cena samochodu nowego z wadą. Kupującemu przysługuje roszczenie o zapłatę kwoty 33.000 zł. Może oprócz tego dochodzić naprawienia szkody i utraconych korzyści, ale to już poboczna kwestia. 

Praktycznie w większości przypadków, do ustalenia wartości rzeczy i wartości rzeczy z wadą konieczna będzie specjalistyczna wiedza, np. rzeczoznawcy. Niestety, bez takiej wiedzy nie da się prawidłowo ustalić dochodzonej kwoty. Ponadto, przed sądem tego rodzaju obliczenia powinny zostać ustalone przez biegłego sądowego, bowiem to na jego opinii w głównej mierze bazować będzie sąd ustalając obniżoną cenę. 

W wyjątkowych sytuacjach, wyliczenie tej wartości może nastąpić w sposób uproszczony przez wyliczenie kosztu naprawy rzeczy. 

Przeczytaj również Cofnięty licznik kilometrów a reklamacja

Jak doprowadzić do obniżenia ceny w reklamacji?

Kiedy już została ustalona cena obniżona, do której dąży kupujący, konieczne jest złożenie reklamacji. Zawsze zalecam składanie reklamacji w formie pisemnej, ewentualnie mailowej. Jeżeli reklamacja jest składana na piśmie, to warto mieć dla siebie egzemplarz, na którym sprzedawca odnotuje wpływ reklamacji, a jeżeli wysyłamy pismo pocztą - potwierdzenie nadania listu poleconego lub nawet potwierdzenie odbioru. 

W treści reklamacji należy powołać się na przepisy o rękojmi za wady oraz precyzyjnie wyartykułować oświadczenie o obniżeniu ceny. Nasze żądanie musi być jednoznaczne i nie może budzić wątpliwości co do podstawy prawnej oraz żądania, czyli oczekiwanego rezultatu. Dodatkowo należy wskazać termin, w którym oczekujemy podjęcia decyzji przez kupującego oraz dokładnie opisać wadę, sposób obliczenia obniżonej ceny i pozostałe istotne dla sprawy okoliczności. 

Sprzedawca może nie spełnić żądania obniżenia ceny

Analizowany przepis przyznaje sprzedawcy możliwość alternatywnego załatwienia reklamacji. Albowiem, sprzedawca może niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunąć. Jeżeli dla niego koszty wymiany/naprawy będą niższe lub taki sposób będzie bardziej dogodny od zwrotu części ceny, ma prawo w ten sposób rozwiązać sprawę. Uprawnienie takie przysługuje sprzedawcy jednakże tylko, jeżeli rzecz nie była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady. 

Jeżeli kupującym jest konsument, to po podjęciu decyzji przez sprzedawcę o wymianie/naprawie, piłeczka wraca do kupującego. Konsument może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady. Jednakże, tutaj sprzedawca ma kolejną możliwość innego załatwienia sprawy. Sprzedawca nie musi respektować decyzji konsumenta, jeżeli doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. 

Mamy tutaj swoisty ping pong decyzyjny, dlatego warto, aby każda nasza decyzja i odpowiedź sprzedawcy były udokumentowane, co na pewno ułatwi ewentualne dochodzenie roszczeń przed sądem. Poza tym, jeżeli nie odbędziemy tego ping ponga do końca, to możemy narazić się na zarzut nieuzasadnionego roszczenia z uwagi na uprawnienia sprzedawcy.

Przeczytaj również Reklamowanie produktów kupionych "na firmę"

Żądanie obniżenia ceny ma swoje plusy i minusy, chociaż z mojej praktyki wynika, że jest wybierane przez kupujących stosunkowo rzadko. A szkoda, ponieważ wydaje się być dobrym rozwiązaniem sporu reklamacyjnego, bazującym na konsensusie stron.  Ponadto, pozwala na szybsze załatwienie sprawy, niż oczekiwanie na naprawę. Poza tym, w niektórych sytuacjach jest to jedyne wyjście, zatem warto wiedzieć, jak je dobrze zastosować.

Jeżeli potrzebujesz pomocy - skontaktuj się ze mną i opisz swój problem. Kontakt do mnie.

Do napisania artykułu wykorzystałem fragmenty uzasadnień wyroków Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19 marca 2018 r., sygn. akt I AGa 38/18, z dnia 28 marca 2018 r., sygn. akt I ACa 1073/17, z dnia 8 maja 2018 r., sygn. akt I ACa 1344/17.

* Chyba że rękojmia została wyłączona zgodnie z prawem, np. pomiędzy przedsiębiorcami, pomiędzy dwiema osobami fizycznymi.