Cofnięty licznik kilometrów a reklamacja

Kupno samochodu, zwłaszcza używanego, zawsze wiąże się z emocjami, a przede wszystkim oczekiwaniami co do jego stanu. Jednym z wyznaczników dobrego stanu samochodu jest przebieg mierzony licznikiem kilometrów. Powszechnie uważa się, że im mniejszy przebieg, tym lepszy, bo to oznacza, że samochód był rzadko używany, więc jest mniej zużyty od samochodu o większym przebiegu. Takie przekonanie bezlitośnie wykorzystują sprzedawcy samochodów, którzy chcąc zwiększyć atrakcyjność sprzedawanego pojazdu, cofają jego licznik kilometrów o tysiące, a nawet setki tysięcy kilometrów. Niestety fakt cofnięcia licznika kilometrów jest ciężko stwierdzić przy oględzinach samochodu, więc taka okoliczność często wychodzi dopiero wskutek specjalistycznej diagnostyki, już po zakupie. Cofnięcie licznika kilometrów jest niczym innym jak oszustwem, które może być podstawą reklamacji samochodu na podstawie rękojmi za wady, która uprawnia nawet do żądania zwrotu ceny i odszkodowania. 

Cofnięty licznik kilometrów a reklamacja

Odpowiedzialność sprzedawcy za cofnięty licznik kilometrów

Zgodnie z przepisem art. 556[1] § l Kodeksu cywilnego, sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne). W doktrynie prawniczej powszechnie przyjmuje się, że odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne rzeczy sprzedanej jest odpowiedzialnością niezależną od winy, istniejącą z mocy prawa (łac. ex lege). Do rękojmi jest zobowiązany każdy sprzedawca, niezależnie od tego, czy jest jednocześnie wytwórcą rzeczy i czy przyczynił się do powstania wady, albo czy wiedział o wadzie lub przy dołożeniu należytej staranności mógł stwierdzić jej istnienie. Ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady sprzedanej rzeczy ma zatem charakter absolutny, gdyż sprzedawca nie może się z niej zwolnić, a obciąża go ona niezależnie od tego, czy to on spowodował wadliwość rzeczy, czy ponosi w tym zakresie jakąkolwiek winę. Wobec tego, sprzedawca samochodu będzie odpowiadał nawet wówczas, kiedy sam nie wiedział o tym, że licznik został cofnięty, chociażby przez poprzedniego sprzedawcę [1]. 

Przebieg sprzedawanego samochodu praktycznie zawsze podawany jest w ofercie sprzedaży zamieszczanej w internecie, gazecie, czy też na wywieszce umieszczonej w samochodzie. Podając przebieg sprzedawca informuje o cechach samochodu, jego stanie. Wobec tego, cofnięcie licznika kilometrów stanowi o wadzie polegającej na tym, że sprzedany samochód nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewniał kupującego. Bowiem, w rzeczywistości przebieg różni się od tego podawanego przez sprzedawcę. Dotyczy to zarówno sprzedawców prywatnych, jak i działających zawodowo.

Przeczytaj również Ile trwa rękojmia, a ile gwarancja

Wystarczającą przesłanką faktyczną odpowie­dzialności sprzedawcy, która powstaje już po wykonaniu świadczenia z umowy przez sprzedawcę, jest ustalenie, że wydana i ode­brana przez kupującego rzecz wykazuje cechy kwalifikujące ją w danym stosunku prawnym jako rzecz wadliwą. Uzasadnieniem tak ukształtowanej odpowiedzialności sprze­dawcy jest charakter umowy wzajemnej (tj. umowy sprzedaży), a w szczególności zasada ekwiwalentoności wzajemnych świadczeń. Zasada ta w instytucji rękojmi wymaga albo przywrócenia zachwianej - skutkiem wadliwości - równowagi świadczeń (przez usunięcie wad, wy­mianę albo obniżenie ceny) albo też zupełnego zlikwidowania stosunku umownego stron [1].

Sprawdzenie stanu samochodu i oświadczenie o braku wad

Praktycznie w każdej umowie sprzedaży samochodu znajduje się postanowienie mówiące o tym, że kupujący zapoznał się ze stanem samochodu, nie stwierdza żadnych wad, czy temu podobne. Ma to pewne odzwierciedlenie w przepisie art. 557 § l Kodeksu cywilnego, który stanowi, że: 

Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. 

Przepis ten stanowi o sytuacji, w której kupujący wiedział o wadzie, a więc został o niej poinformowany przez sprzedawcę, lub sam ją wykrył i przy tym zaakceptował jej istnienie, godząc się na zakup. Ciężar do­wodu świadomości kupującego spoczywa natomiast na sprzedawcy. Sprzedawca nie odpowiada z tytułu rękojmi zatem tylko wtedy, choćby nawet wadę podstępnie zataił, jeśli kupujący o wadzie wiedział. Zatem, powoływanie się przez sprzedawcę na podpisanie umowy i złożenie takiego oświadczenia będzie zupełnie bezskuteczne, bowiem cofnięcie licznika kilometrów ma charakter wady zatajonej, ukrytej. 

Przeczytaj również Odpowiedzialność sprzedawcy za reklamę

 Cofnięcie licznika kilometrów jest bardzo trudne do wykrycia. W zaawansowanych technologicznie samochodach jest to właściwie niemożliwe do dokonania na placu u sprzedawcy, a nawet w pierwszym lepszym warsztacie samochodowym.  Większy stopień zużycia elementów technicznych pojazdu, wynikający z większego przebiegu, nie musi powodować wadliwości działania poszczególnych urządzeń w pojeździe w chwili badania, i jako taki jest trudny do wykrycia, jednakże powoduje on niewątpliwie większe zużycie rzeczy, skutkujące większym prawdopodobieństwem możliwości pojawienia się usterek czy też pogorszenia parametrów technicznych pojazdu, co z całą pewnością ma odzwierciedlenie w cenie samochodu, nawet przy jego dalszej sprzedaży. 

Reklamacja samochodu przez przedsiębiorcę

W nieco odmiennej od konsumentów sytuacji są przedsiębiorcy, którzy kupują samochody "na firmę". Albowiem, zgodnie z art. 563 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przy sprzedaży między przedsiębiorcami kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później - jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu.

O tym, w jakim czasie i w jaki sposób dokonujący zakupu towaru jest zobowiązany do zbadania rzeczy pod kątem jej wadliwości przesądza zatem rodzaj nabytych rzeczy. Nie da się zatem wskazać konkretnej reguły interpretacyjnej, zgodnie z którą kupujący ma np. dzień, tydzień lub miesiąc na zbadanie rzeczy, czy też czynności te ma podjąć w chwili zakupu towaru. Samochód jest tego rodzaju towarem, w przypadku którego od nabywcy trudno jest wymagać natychmiastowego zbadania przedmiotu sprzedaży i natychmiastowego ustalenia czy występują w nim wady w tym wady ukryte, czy też jest on wolny od takich wad. Zbadanie powinno nastąpić w rozsądnym terminie wymaganym od podmiotu należycie dbającego o własne interesy. Tego rodzaju wady najczęściej wychodzą dopiero, kiedy wymieniane są części eksploatacyjne, lub gdy pojawią się kontrolki związane z awarią/usterką silnika. Niemniej, kupujący-przedsiębiorca powinien niezwłocznie, to jest najszybciej jak to możliwe, zawiadomić sprzedawcę o zaistniałej wadzie. 

Przeczytaj również Reklamowanie produktów kupionych "na firmę"

Roszczenia kupującego związane z cofnięciem licznika

Cofnięty licznik kilometrów jest tego rodzaju wadą, że ciężko dochodzić jej naprawy, bo nie o to przede wszystkim chodzi. W związku z tym, pozostają trzy pozostałe uprawnienia wynikające z przepisów art. 560 i 561 Kodeksu cywilnego. Kupujący może:

1. złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny.
2. złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy.
3. żądać wymiany samochodu na wolny od wad. 

W przypadku pierwszego wyboru, kupujący powinien żądać obniżenia ceny o różnicę wartości samochodu, którą przedstawia z rzeczywistym przebiegiem względem do wartości samochodu o przebiegu deklarowanym przez sprzedawcę (cena zakupu). Oświadczenie o odstąpieniu od umowy będzie możliwe, jeżeli cofnięcie licznika kilometrów jest istotne, więc jest to liczba znacząca, która wpływa na wartość samochodu. Odstąpienie od umowy sprzedaży samochodu powoduje przejście jego własności z powrotem na zbywcę. Od chwili złożenia oświadczenia o odstąpieniu własność rzeczy należy do sprzedającego z mocy ustawy. Kupującemu przysługuje jednak prawo zatrzymania samochodu w oparciu o art. 488 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym świadczenia będące przedmiotem zobowiązań z umów wzajemnych (świadczenia wzajemne) powinny być spełnione jednocześnie, chyba że z umowy, z ustawy albo z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu wynika, iż jedna ze stron obowiązana jest do wcześniejszego świadczenia. Jeżeli świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego. Żądanie wymiany samochodu na wolny od wad realizuje się poprzez dostarczenie takiego samego modelu, o takich samych właściwościach, ale zgodnego z treścią umowy. W przypadku samochodów używanych może to być problematyczne, dlatego najlepiej skorzystać z 1 lub 2 sposobu. 

Odszkodowanie za cofnięty licznik kilometrów

Zakup samochodu właściwie zawsze wiąże się z dodatkowymi kosztami związanymi z wymianami oleju, filtrów, paska, a nawet rozrządu. Są to koniczne koszty eksploatacyjne. Niekiedy konieczne są większe nakłady finansowe, jak chociażby zakup opon, poprawki lakiernicze. Jeżeli kupujący poniesie tego rodzaju koszty przed wykryciem wady cofniętego licznika, to może domagać się ich zwrotu od sprzedawcy. Kupujący może żądać naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady, choćby szkoda była następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności. W szczególności, można żądać zwrotu kosztów zawarcia umowy, przewozu, zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniosło się korzyści z tych nakładów. Można również dochodzić kosztów prywatnych ekspertyz. Po zgłoszeniu żądania odstąpienia od umowy, powinno się zaprzestać korzystania z samochodu, bowiem dalsze koszty eksploatacji mogą zostać zakwestionowane. 

Dochodzenie roszczeń

W celu dochodzenia opisanych powyżej roszczeń, najlepiej wystosować swoje żądanie na piśmie do sprzedawcy. Pismo powinno zostać wysłane listem poleconym, za potwierdzeniem odbioru. Wówczas będziemy mieli pewność co do odebrania i daty. W piśmie należy wystosować odpowiedni termin na spełnienie żądania, np. 7, 10, 14 dni. Brak pozytywnego odzewu ze strony sprzedawcy może oznaczać konieczność skierowania sprawy do sądu. Przed sądem najlepszym sposobem dowodzenia wad samochodu jest opinia biegłego sądowego, który może stwierdzić fakt cofnięcia licznika kilometrów i wpływ na cenę samochodu. Koszty biegłego poniesie strona, która przegra proces. Prywatne opinie rzeczoznawców, mechaników itp. nie mają takiej mocy dowodowej jak opinia biegłego sądowego, gdyż mają charakter dokumentu prywatnego.  

Kupno dobrego i zadbanego samochodu, a przy tym jeszcze w rozsądnej cenie nie jest łatwe. Chociaż dzisiaj oferta samochodów jest właściwie nieograniczona, wiele z nich to tzw. miny, które mogą narazić kupującego na spore koszty, a przede wszystkim problemy i utratę satysfakcji z posiadania samochodu. Dlatego trzeba dochodzić swoich roszczeń przeciwko nieuczciwym sprzedawcom, bo jest to w interesie ogółu kupujących.

[1] Por. wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia 6 listopada 2014 r., sygn. akt IX Ga 381/14, wyrok Sądu Rejonowego w Chełmnie z dnia 8 lutego 2017 r., sygn. akt I C 840/14, wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 16 października 2014 r., sygn. akt II Ca 443/14.